Europa heeft de gasvoorraad op orde, toch dalen de energieprijzen binnenkort nog niet. Om de prijzen écht te drukken kan alleen de overheid ingrijpen. Hoe doen ze dat in Nederland en in andere landen?
Eerder dit jaar kregen mensen met een kleine portemonnee ook 1300 euro aan energietoeslag en voor de rest van Nederland ging in maart de btw al omlaag. Het was oorspronkelijk 21 procent en bedraagt nu 9 procent.
Hoe krijg je de energietoeslag?
Wie al een bijstandsuitkering had, krijgt het geld vanzelf op de rekening gestort. Daar zorgt de gemeente voor. Wie niet zo’n uitkering krijgt, maar wel onder de inkomensgrenzen valt, moet de energietoeslag zelf aanvragen. Dat doe je bij jouw gemeente. Al kan het zijn dat je nog even moet wachten om een aanvraag te doen. Niet alle gemeenten zijn er namelijk helemaal klaar voor. Wel is het de bedoeling dat de energietoeslag nog dit jaar wordt overgemaakt.
Ondanks deze initiatieven van het kabinet, zijn er nog steeds Nederlanders die moeite hebben om alle dagelijkse kosten te kunnen betalen. ,,We moeten Prinsjesdag afwachten wat er gaat gebeuren”, vertelt Joris Kerkhof, energie-expert bij Independer. ,,Ik hoop dat ze de btw verlagen naar 0 procent, maar dat gaat nooit gebeuren. Ik verwacht wel dat de verlaging tot 9 procent verlengd wordt. Dat geldt nu tot december 2022.”
De energiecrisis speelt in heel Europa, legt Kerkhof uit. Daarom komt er binnenkort steun uit Brussel. Commissievoorzitter Ursula v.d. Leyen beloofde namelijk in haar jaarlijkse State of the Union, vergelijkbaar met onze troonrede, dat de leden van de EU zo’n 140 miljard steun krijgen. Dit om de energieprijzen wat te drukken. Maar hoe pakken andere Europese landen het eigenlijk aan?
België
Bij onze zuiderburen is – net als in Nederland – de btw op energie omlaag gegaan, namelijk van 21 procent naar 6 procent. Daarnaast betalen de lage inkomens een zogeheten ‘sociaal tarief’, wat neerkomt op een een flinke korting op het energietarief. Daarnaast kreeg de bevolking een eenmalige tegemoetkoming van 80 euro en heeft elk huishouden een federale verwarmingspremie ontvangen van netto 100 euro.
,,De btw-verlaging zien we in veel Europese landen terugkomen”, vertelt René Peters, energie-expert bij TNO. ,,Het scheelt een slok op een borrel. Maar wel het makkelijkste wat een regering kan doen: De belasting verlagen en toeslagen verhogen.”
Het is een wereldwijd probleem en dit is waarschijnlijk pas het begin.
Duitsland
Dit is bijvoorbeeld ook toegepast bij onze oosterburen. In Duitsland is de btw tot 2024 verlaagd naar 7 procent in plaats van 19 procent. Ook heeft ieder huishouden een toeslag van minimaal 300 euro gekregen Voor de huishoudens met kinderen is er een hogere kinderbijslag ingevoerd en studenten en gepensioneerden krijgen ook wat extra steun.
Om minder afhankelijk te worden van Rusland gaat DLD extra gas importeren. Dit is niet gratis. ,,In Europa is de gasvoorraad gelukkig weer op peil, maar dat betekent niet dat de prijzen snel goedkoper worden. Die blijven nog wel stijgen”, zegt Peters. ,,Om in gascentrales aan de piekvraag voor elektriciteitsopwekking te voldoen, wordt gas nog steeds duur ingekocht . Daardoor blijft elektriciteit duur.” Om de kosten te drukken is het voor regeringen ook van belang om de vraag naar energie te verminderen. In Berlijn worden ’s avonds tweehonderd historische gebouwen nauwelijks meer verlicht en mogen winkels de deuren overdag niet langer meer openhouden.
Peters: ,,Als er minder energie nodig is, kan de gaskraan dichter en kunnen we meer leunen op goedkopere de duurzame energie. Op de korte termijn zullen we met deze aanpak niets merken van een lagere energieprijs. Maar op de lange termijn kan het de prijzen wel drukken.”
Italië en Frankrijk
Ook in Frankrijk moet het bedrijfsleven bezuinigen op energie. Zo moesten de bedrijven, winkels en kantoorpanden in augustus een plan bedenken waarmee ze 10 procent energie konden besparen. Daarnaast zie je in Frankrijk nauwelijks meer lichtreclame tussen 01.00 uur en 06.00 uur ’s nachts. En krijgen winkels een boete als de airco aanstaat en de deuren open staan.
Daarnaast heeft Frankrijk ook een maximum tarief voor energie ingesteld. En in Italië hebben ze de gasprijs vastgezet op de prijs van 2021. De bevolking wordt namelijk gecompenseerd met de extra belasting die energiebedrijven over de winst moeten betalen. Dat ligt nu op 25 procent.
Een wereldwijd probleem
,,Overal in Europa zie je dat mensen in de problemen komen”, vertelt Peters. ,,Het is dus niet alleen in Nederland. Ik hoor zelfs dat in Amerika steeds meer mensen de energierekening niet meer kunnen betalen. Ook komen er zelfde geluiden uit Azië en Afrika. Het is een wereldwijd probleem en dit is waarschijnlijk pas het begin. Het is te hopen dat er snel een oplossing wordt gevonden, want veel mensen kunnen deze extreme energieprijzen niet nog maandenlang volhouden.”