Sinds de robot Insight eind 2018 trillingen begon te meten op Mars, was het volgens Nasa-onderzoeker Bruce Banerdt ‘wachten op de grote klapper’, stelt hij in het persbericht. ‘Deze beving zal als geen andere een blik bieden op het binnenste van de planeet. Wetenschappers zullen deze gegevens nog jarenlang analyseren om nieuwe dingen te weten te komen over Mars.’

Met een kracht van 5 op de schaal van Richter was de beving voor aardse begrippen niet eens zo uitzonderlijk zwaar, maar op Mars ligt dat anders. Nasa verwacht dat bevingen op die planeet niet veel heftiger kunnen zijn dan deze, omdat Mars geen noemenswaardige platentektoniek kent. Dit in tegenstelling tot de aarde, waar platen aan de oppervlakte over en langs elkaar heen schuiven, met alle schokken die daarbij horen.

Ooit was ook Mars waarschijnlijk een bruisende planeet, met grootschalig vulkanisme en een magnetisch veld. Door het afkoelen van de binnenkant is dat goeddeels verdwenen, neemt men aan. Om deze geschiedenis precies te achterhalen, is kennis nodig over hoe Mars in elkaar zit, zegt planeetwetenschapper Inge Loes ten Kate van de Universiteit Utrecht. ‘En daar weten we nog bijna niks over.’

Bevingen bieden uitkomst

Een meetapparaat richting de kern sturen is door de kolossale druk en hitte geen optie − net zomin als op aarde − maar bevingen bieden gelukkig uitkomst. Verschillende typen schokgolven trekken door de planeet en veranderen van snelheid als ze door verschillende materialen gaan. Door de trillingen te meten, kunnen wetenschappers uitvogelen wat deze onderweg zijn tegengekomen.

De eerste seismische metingen van Insight leidden vorige zomer al tot de bevinding dat Mars een korst tussen de 24 en 72 km dik heeft, meer dan twee keer zo dik als die van de aarde. Verder lijkt de kern van Mars vloeibaar te zijn, al is dat niet zeker, zegt Arwen Deuss, hoogleraar seismologie aan de Universiteit Utrecht. Hoe meer metingen, hoe scherper het beeld, en golven zo helder als die van de recente beving dragen daar volgens haar aan bij

Ook de nog onbekende oorzaak van de beving kan inzicht bieden in verborgen processen diep in de planeet. Mogelijk is die het gevolg van bewegingen van ondergronds vloeibaar gesteente (magma), aldus Deuss. Of misschien kwamen oude breuken in de korst weer in beweging doordat de ondergrond constant uitzet en krimpt: het temperatuurverschil tussen dag en nacht kan op Mars wel 100 graden zijn.

Een grote beperking van het huidige seismologische onderzoek is dat er maar één meetpunt is, zegt Inge Loes ten Kate. Met meerdere punten is het veel makkelijker om de locatie van een beving te achterhalen; de schokgolven komen het eerst aan bij het dichtstbijzijnde meetstation. ‘Als je een netwerk van een aantal Insights over de planeet verspreidt – wow, dan kun je geweldige ontdekkingen doen.’

Bron: Niels Waarlo de Volkskrant